Таљлили Рӯзи байналмилалии огоҳӣ аз хатари минаҳо ва кӯмак ба амалиёти зидди минаҳо дар факултети њуќуќшиносии ДМТ!

        Факултети њуќуќшиносии ДМТ дар баргузор намудани њама гуна чорабинињои муњими сатњи љумњуриявї наќши назаррас дорад. Њар сол дар Љумњурии Тољикистон бо ташаббуси муассисаи давлатии “Маркази миллии Тоҷикистон оид ба масъалаҳои минаҳо” ва лоиҳаи БР СММ оид ба Дастгирии Барномаи  амалиёти зидди минаҳои Тоҷикистон санаи 4 апрел - Рӯзи байналмилалии огоҳӣ аз хатари минаҳо ва кӯмак ба амалиёти зидди минаҳо ҷашн гирифта мешавад. Бахшида ба ин рўз санаи 4-уми апрели соли љорї бо иштироки намояндагони Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, ташкилотҳои СММ, ташкилотҳои байналмилалӣ, аз он ҷумла Дафтари барномаҳои Созмони амният ва ҳамкорӣ дар Аврупо, Иттиҳоди Аврупо, ташкилотҳои Кӯмаки Мардуми Норвегия, Фонди швейтсарӣ оид ба безараргардонии башардӯстонаи минаҳо, намояндагии Кумитаи Байналмилалии Салиби Сурх дар Тоҷикистон, намояндагони сафоратҳои кишварҳои ИМА, Фаронса, Олмон, Британияи Кабир,  Афғонистон, Ҷопон, инчунин дигар ташкилотҳои ғайридавлатии миллӣ дар факултети њуќуќшиносии Донишгоњи миллии Тољикистон чорабинии сатњи баланд баргузор карда шуд.

       Имсол  4 апрел - Рӯзи байналмилалии огоҳӣ аз хатари минаҳо ва кӯмак ба амалиёти зидди минаҳо, бо паёми Котиби генералии СММ зери шиори “Замини бехатар” гузаронида мешавад. Мақсади баргузории ин чорабинї баланд бардоштани дараҷаи воқифӣ оид ба проблемаҳои минаҳо дар тамоми ҷаҳон буда, даъват менамояд, ки ин масъала дар сатҳи умумиҷаҳонӣ дастгирӣ карда шавад.

        Тоҷикистон дар давраи низоъҳои дохилии мусаллаҳонаи солҳои 1992–1997 бо минаҳо ва лавозимоти нотаркидаи ҷангӣ олуда шудааст. Хатари минаҳо дар минтақаҳои наздисарҳадии Тоҷикистону Афғонистон қад-қади сарҳади Тоҷикистону Ӯзбекистон вуҷуд дорад. Дар минтақаи марказӣ ба ғайр аз хатари минаҳо ва лавозимоти нотаркидаи ҷангӣ инчунин хатари боқимондаи муҳимоти хӯшавӣ низ вуҷуд дорад, гарчанде ҷойгиршавӣ  ва сатҳи олудагӣ бо онҳо ҳоло ҳам номуайян мебошад. Ҷумҳурии Тоҷикистон аз соли 1 апрели соли 2000 дар қатори 163 кишвари ҷаҳон узви Конвенсияи СММ оид ба манъи истифода, захирасозӣ, истеҳсол ва таҳвили минаҳои зиддипиёдагард ва нобудсозии онҳо мебошад.

          Мувофиқи иттилооти мавҷуда аз соли 1992 то инҷониб, 872 нафар ҷабрдидагони минаҳо ва муҳимоти нотаркида ба қайд гирифта шудаанд, ки аз онҳо 523 нафарашон маҷрӯҳ ва 349 ҳалок  гашта, 28% онҳоро кӯдакон ташкил медиҳанд. Дар давоми солҳои 2004-2018 дар раванди фаъолиятҳои безараргардонии  минаҳо дар Тоҷикистон масоҳати 21,1 км²  ё ба ибораи дигар зиёда аз 2100 гектар замин аз минаҳо ва муҳимоти нотаркида тоза карда шуда,  69 226 адад минаҳои зиддипиёдагард, 120 минаҳои зиддитанкӣ, 21 168 адад лавозимоти нотаркидаи ҷангӣ ва миқдори зиёди боқимондаҳои муҳимоти хӯшавӣ ошкор ва нобуд карда шудаанд. Масоҳати бо минаҳо ва муҳимоти нотаркида олуда 10,1 км²–ро ташкил медиҳад. Барои таблиғи дастгирии амалиёти зидди минаҳо ва таъмини паёмҳои бехатар ба омма иттилооти дахлдор ба таври васеъ паҳн карда шудааст. Чун натиҷа, шумораи ҳодисаҳои таркиши одамон дар минаҳо ва лавозимоти нотаркидаи ҷангӣ хеле коҳиш ёфт: аз 62 нафар дар соли 2000 то 2 нафар дар соли 2019. 

        Баргузор намудани чорабинии мазкур имконият медиҳад, ки тавассути табодули иттилоот ва намоиши ҳамфикрӣ бо ҷабрдидагон, таблиғи манъи минаҳои зиддипиёдагард роҳ монда шавад. Ин барои мувофиқи мақсад сафарбар намудани захираҳо ҷиҳати иҷрои ӯҳдадориҳо дар доираи Конвенсияи СММ оид ба манъи истифода, захирасозӣ, истеҳсол ва таҳвили минаҳои зиддипиёдагард ва нобудсозии онҳо шароит фароҳам меорад.