Њуќуќи интихоботї масъалаи муњиммї назария ва амалияи њуќуќшиносї мебошад, зеро яке аз ќадимтарин нињодњои љомеаи башарї буда, унсурњои он њанўз дар љомеаи ибтидої маълум буд. Масалан, дар Юнон ва Рими Ќадим дар замони љумњурият нињоди интихобот дар раванди таъсисёбии давлат наќшу мавќеи муњим дошт. Дар замони муосир махсусан дар барќарор шудан ва интихоби шакли идоракунии љумњурї ба нињоди муњиммї давлатї табдил ёфта ва яке аз нишонањои демократикунонии кишвар низ мањсуб меёбад. Аз ин рў, дар адабиёти муосири илмии њуќуќшиносї оид ба ин масъала таваљљуњи бештар зоњир мегардад. Масалан, проф. В.В.Маклаков ќайд мекунад, ки «интихобот» ин расмиёти таъсиси маќомоти давлатї ё ваколатдор намудани шахси мансабдор фањмида мешавад. Аммо метавон гуфт, ки мафњуми њуќуќи интихоботиро ба ду маъно дарк намудан зарур аст. Ба маънои субъективї ва объективї.
Ба маънои субъективї њуќуќи интихобот ин шањрвандоне, ки соњиби њуќуќи интихоб шудан ва интихоб карданро доранд фањмида мешавад.
Ба маънои объективї бошад, њуќуќи интихобот ин падидаи њуќуќи конститутсионї буда, аз маљмўи меъёрњои њукуќие иборат аст, ки раванди интихоби номзадњоро ба маќомоти намояндагї ва ба мансабњои интихобї танзим менамоянд.
Дар асоси мафњумњои болозикр маќсад ва хусусиятњои њуќуќи интихоботиро пешкаш намудан мумкин аст:
Ќайд кардан зарур аст, ки њукуќи интихоботї агар падади њуќуќи конститутсионї бошад, пас яке аз дастовардњои бузург ва нодири ЉТ дар солњои соњибихтиёрии давлатї ин ќабули Конститутсияи ЉТ мањсуб меёбад. Ба њамагон маълум аст, ки Конститутсияи ЉТ бо дарназардошти ба эътибор гирифтани бењтарин арзишњои њуќуќи байналмилалї, таљрибаи пешрафти давлатњои мутаммаддини дунё, тањлили муќоисавї-њуќуќии низоми њуќуќии кишварњои пешрафта, таљрибаи давлатдорї ва суннату одатњои таърихии миллии тољикон тањия ва ќабул карда шуда, њуќуќу вазифањои асосии инсон ва шањрвандро дар боб ва моддањои алоњида љой намудааст. Яке аз ин њуќуќњо, њуќуќњои сиёсї мебошад, ки дар моддањои 6, 27,28,29,30 ва 31 – уми Конститутсияи ЉТ пешбинї шудааст. Мувофиќи моддаи 27-уми Конуни асосии кишвар шањрванд њаќ дорад дар њаёти сиёсї ва идораи давлатї бевосита ва ё ба воситаи вакилонаш иштирок намояд. Дар моддаи 6-уми Конститутсияи ЉТ халќ баёнгари соњибихтиёрї ва сарчашмаи ягонаи њокимияти давлатї буда, онро бевосита ва ё ба воситаи вакилон амалї менамояд.
Њулас, моњияти мавзўи мазкур дар он ифода меёбад, ки њуќуќи интихоботї ин шакли усулњо, њолатњо ва кафолатњои муќаррар кардашудаи давлат аст, ки тавассути онњо Халќ дар интихобот ва райъпурсї иштирок намуда, маќсаду мароми худро амалї карда ба ин восита дар идоракунии давлат сањм мегузорад. Илова бар ин, интихобот, ташкил ва баргузории он нишонаи демокративу њуќуќбунёдии Тољикистони соњибистиќлол мебошад ва бо њамин тарз барои хар як инсон шароити зиндагии арзанда ва инкишофи озодонаро фароњам оварда, бо маќсади таъмини сулх, вањдати миллї, субботу њамдигарфахмї анљом дода мешавад. Њамчунин њуќуќ ба интихобот ва кафолати давлатии он яке аз роњњои боло бурдани обру ва эътибори Тољикистон дар арсаи байналмиллалї буда, кафили якпорчагии кишвар ва таъмини њуќуќу озодињои конститутсионии инсон ва шахрванд мебошад ва бовари ба ояндаи дурахшони Тољикистон дар калби хар як тољику Тољикистони аз бењтарин ва арзишмантарин комебињои падидаи интихобот ба њисоб меравад.
Официальный веб сайт Президента Республики Таджикистан
Парламент Республики Таджикистан
Национальный центр по законодательству при Президенте Республики Таджикистан
Представительство по правам человека Республики Таджижикистан
Таджикский национальный университет
Национальное Информационное Агентство Таджикистана "Ховар"
Высшая Атестационная коммисия при Президенте Республики ТаджикистанРеспублика Таджикистан, г. Душанбе, ул. Буни Хисорак, Корпус 11, Юридический факультет Таджикского национального Университета
Телефоны: (372) 2-24-65-03, 915-08-72-88, 907-56-07-07
