Таърих

ТАЪРИХИ КАФЕДРАИ ЊУЌУЌИ ЉИНОЯТЇ ВА МУЌОВИМАТ БО КОРРУПСИЯ

Кафедраи њуќуќи љиноятї ва муќовимат бо коррупсияи факултети њуќуќшиносии ДМТ соли 1957 бо номи «Кафедраи њуќуќи љиноятї ва мурофиавї» сеюмин кафедра дар сохтори факултет таъсис ёфтааст.

Нахустин мудири кафедра, дотсент Юрий Петрович Касаткин мебошад.

Дар давраи роњбарии Ю.П. Касаткин дар кафедра омўзгорони шинохта, аз ќабили Е.А. Андрусенко, В.Г. Гранберг, К.М. Каратсев, Ш.Р. Розиќов, Љ.С. Орипов ва дигарон фаъолият намудаанд. Ю.П. Касаткин дар ташкили љараёни таълим, тарњрезии барномањои дарсї ва тахассусї кўшишњои зиёде ба харљ додааст ва наќши пурсамари худро дар фаъолияти кафедра гузоштааст.

Њамзамон, Ю.П. Касаткин аз соли 1957 то соли 1961 роњбарии садорати факултетро бар уњда дошт. Инчунин, ў аз соли 1962 то соли 1978 дар Суди Олии ИЉШС фаъолият намудааст. Пас аз њимояи рисолаи докторї дар соли 1978 то ба нафаќа баромаданаш дар вазифаи мудири кафедраи назорати прокурорї оид ба баррасии парвандањои љиноятї ва гражданї дар судњо дар Пажуњишгоњи такмили ихтисоси Прокуратураи генералии Федератсияи Русия кор кардааст.

Минбаъд, солњои 1961-1967 роњбарии кафедраро дотсент Њамроќулов Раббимќул Назарович бар уњда доштанд. Р.Н. Њамроќулов њамчун устоди дорои маданияти баланд, сахтгиру мењрубон, дар љодаи илму тарбия хеле масъулиятнок медонанд.  Р.Н. Њамроќулов дар мураттаб сохтани Кодекси љиноятии ЉШС Тољикистон, Кодекси мурофиаи љиноятии ЉШС Тољикистон ва Кодекси мурофиаи граждании ЉШС Тољикистон (соли 1961) фаъолона ширкат намудааст.

Дар давраи роњбарии Р.Н. Њамроќулов якчанд омўзгорони кафедра, аз љумла Ш.Р. Розиќов, Е.А. Андрусенко, Њ.С. Салимов рисолањои номзадии худро њимоя карда намуданд.

Минбаъд, аз соли 1974 то 1979 Ш.Р. Розиќов ба њайси мудири кафедра фаъолият намудааст. Ш.Р. Розиќов њамчун олими тавоно ва суханвари хушбаён миёни љамъи кормандону омўзгорони факултет ва берун аз он шуњрат пайдо карда буд. Дар давраи роњбарии Ш.Р. Розиќов як зумра омўзгорони бомањорати љавон ба воя расидаанд, ки рисолањои номзадии худро зери дастгирии устод дифо намуданд. Аз он љумла, З.Д. Ямоќова, И.М. Зобина, И.Я. Оврутский, Ю.А. Ќурбонов, А.Х. Њотамов ва дигарон.

Доктори илмњои њуќуќ, профессор М.М. Муллоев бошанд, се маротиба, яъне солњои 1967-1973 ва 1979 ба вазифаи мудири кафедра интихоб шудаанд.

Соли 1973 бошад, дар заминаи кафедраи њуќуќи љиноятї ва мурофиавї ду кафедра: кафедраи њуќуќи љиноятї ва кафедраи њуќуќи судї ва назорати прокурорї таъсис ёфт. Минбаъд, фанњои таълимї ба монанди њуќуќи љиноятї, криминалистика, њуќуќи ислоњи мењнатї ва якчанд курсњои махсус аз љониби устодони кафедраи њуќуќи љиноятї ва ќисмати дигар, ба монанди њуќуќи мурофиавии љиноятї, гражданї, њуќуќи судї, маќомотњои њифзи њуќуќ, бухгалтерияи судї ва санъати нутќ аз љониби устодони кафедраи њуќуќи судї ва назорати прокурорї тадрис мегардиданд.

Солњои 1982-2007 роњбарии кафедра ба зиммаи дотсент Њ.С. Салимов вогузор гардида буд. Дар ин муддат, кафедраро њамаљониба бо коршиносу омўзгорони пуртаљриба, таљњизоти зарурї ба ќадри имкон таъмин карда, як зумра шогирдони хеле болаёќатро ба кор ќабул намуданд.

Тибќи Ќарори Шурои олимони ДМТ аз 5 феврали соли 2007 дотсент Т.Ш. Шарипов мудири кафедра таъин гардида, дар ин вазифа то 23 майи соли 2015 фаъолият намуданд. Фаъолияти пурмањсули Т.Ш. Шарипов буд, ки дар ин муддат, омўзгорони кафедра рисолањои номзадї ва доктории худро њимоя намуданд. Аз љумла, дотсент Т.Ш. Шарипов соли 2008 дар Донишгоњи давлатии Москав ба номи М.Ломоносов (МГУ), ассистентон З.А. Камолов рисолаи номзадиашро дар Донишгоњи давлатии шањри Иркутски ФР, ассистентон А.И. Сафарзода, Р.И. Шарипов Б. Саидвализода бошанд, рисолањои номзадиашонро дар шањри Москва сарбаландона њимоя намудаанд. Айнињол бошад, устод Т.Ш. Шарипов профессори кафедра мањсуб меёбад.

Тибќи Фармоиши ректори ДМТ аз 23 майи соли 2015 номзади илмњои њуќуќшиносї, дотсент Сафарзода А.И. иљрокунадаи вазифаи мудири кафедра ва аз 25 ноябри соли 2015 мудири кафедраи њуќуќи љиноятї интихоб гардид. Мањз фаъолияти пурсамарї Сафарзода А.И. буд, ки дар як муддати кутоњ кафедра ба дастовардњои зиёди илмию таълимї ноил гардид. Зеро зањматњои шабонарўзии мафсуф боиси он гардид, ки устодон ва унвонљўёни кафедра масъулияро эњсос намуда, фаъолияти илмии худро љоннок карда, дар муддати кутоњ рисолањои илмии хешро дифоъ намуданд.

Дар ин давра, як ќатор устодону унвонљўёни кафедра рисолањои номзадї ва доктории худро њимоя намуданд. Аз љумла, Сафарзода А.И. рисолаи докторї, устодону унвонљўёни дигар, ба монанди Мирзоахмедов Ф.А., Ќурбонзода Б.Ш., Ш.Л. Холиќзода, Зокирзода З.Х., Рањмонзода М.Љ., Саидов Ш.Н., Абдуллоев Н., Давлатзода К.Д., Њайдарзода П.М., Мирзоев С.Т., Ширинљонов Ф.  ва дигарон зери роњбарї ва роњнамоии Сафарзода А.И. бори аввал аз ихтисоси 12.00.08-њуќуќи љиноятї ва криминология; њуќуќи иљои љазои љиноятї рисолањоии номзадии худро дар Шурои дифои миллии назди ДМТ, ки аз љониби Комиссияи олии аттестатсионии назди Президенти Љумњурии Тољикистон таъсис ёфтааст, њимоя намуданд.

Љињати иљрои дастуру супоришњои Асосгузори сулњу вањдати миллї – Пешвои миллат, Президенти кишвар муњтарам Эмомалї Рањмон, ки дар љаласаи тантанавї бахшида ба 10 – солагии таъсисёбии Агентии назорати давлатии молиявї ва мубориза бо коррупсия иброз намуда буданд, бо Ќарори Шурои олимони ДМТ аз 30.06.2018 ва фармоиши ректори ДМТ аз 8 августи соли 2018, №247-6 кафедраи њуќуќи љиноятї таѓйири ном намуда, минбаъд кафедраи њуќуќи љиноятї ва муќовимат бо коррупсия номида мешавад.

Профессор Сафарзода А.И. то моњи ноябри соли 2021 дар вазифаи мудири кафедраи њуќуќи љиноятї ва муќовимат бо коррупсия фаъолият намудааст. Њамакнун, профессор Сафарзода А.И бо амри Президенти Љумњурии Тољикистон сардори Раёсати маориф, фарњанг ва иттилооти Дастгоњи иљроияи Президенти Љумњурии Тољикистон таъин гардиданд.

Айнињол бошад, масъулияти вазифаи мудири кафедраи њуќуќи љиноятї ва муќовимат бо коррупсия бар уњдаи номзади илмњои њуќуќшиносї, дотсент Рањмонзода Муњаммад Љамшед вогузор гардидааст. Фаъолияти мавсуф дар ин муддати кутоњ боис гардид, ки кафедра ба дастовардњои зиёди илмї ва таълимї ноил гардад. Аз ќабили њимояњои рисолањои илмї то нашри маводњои таълимї. Дар давраи фаъолияти Рањмонзода М.Љ. устодон ва унвонљўёни зерин рисолањои номзадии худро њимоя намуданд: Миралиев Э.Б. Сайфуллозода У.А., Шарипов М.М., Мирзоев Ќ.Х., Каримов Д.Б., Миралиев С.А., Оралбоев Њ.Њ., Назруллоев С., Таѓозода А.М., Абдуллозода Љ.А., Муродзода Ф.Р., Давлатов Б.С., Акилова М.М., Њайдарова А.И., Хољазода Ф.Ф. ва дигарон.

Бояд иброз намуд, ки устодони кафедра дар такмили ќонунгузории кишвар низ сањми арзанда мегузоранд. Ин аст, ки профессор Т.Ш. Шарипов ба њайси аъзои Шурои илмию машваратии Суди Олї, аъзои гуруњи корї оид ба тањияи лоињаи Кодекси љиноятї, дотсентон А.И. Сафарзода ва З.А. Камолов дар тањияи лоињањои Кодекси иљрои љазои љиноятї, Консепсияи сиёсати њуќуќии љиноятї, Консепсияи сиёсати њуќуќии Љумњурии Тољикистон фаъолият намуда, сањми арзандаи худро гузоштаанд.

Кафедраи њуќуќи љиноятї ва муќовимат бо коррупсия фаъолияти илмию амалиии худро бо тамоми вазорату идорањо ва муассисањои давлатї ба роњ мондааст. Имрўз устодони кафедра бо Прокуратураи Генералї, Суди Олї, Суди олии иќтисодї, Вазоратњои адлия, Вазорати корњои дохилї, Агентии назорати давлатии милиявї ва мубориза бо коррупсия, Маркази миллии ќонунгузории назди Президенти Љумњурии Тољикистон њамкории судмандро пиёда месозанд.

 Кафедра дар даврони соњибистиќлолии кишвар равобити худро бо муассисањои таълимии дохил ва хориљї кишвар вусъат дода истодааст. Аз љумла, њамкорињои кафедра бо Институти фалсафа, сиёсатшиносї ва њуќуќи АИ Тољикистон, Донишгоњи славянии Россия ва Тољикистон, Академияи ВКД, Донишгоњи њуќуќ, бизнес ва сиёсати Тољикистон, Донишгоњи давлатии тиљорати Тољикистон, Донишгоњи молия ва иќтисоди Тољикистон, Донишгоњи омўзгории Тољикистон дар н. Рашт бо маќсади расидан ба маќсадњои илмию амалї ба роњ мондааст. Устодони кафедра бо муассисањои хориљи кишвар низ њамкорињои худро ба роњ мондаанд. Аз љумла, имрўз кафедра бо донишгоњњои робитањои њасанаро ба роњ монда, олимони ин муассисањои илмию таълимї мунтазам ба њайси муќаризони расмї дар њимояи рисолањои илмии устодони кафедра даъват карда мешаванд.

Кафедра таърихи 66 соларо соњиб аст. Дар тули солњои сипаришуда аз љониби аъзоёни кафедра садњо монографияву дастурњои илмї-методї ва маќолањои илмї дар нашрияњои гуногун ба забонњои тољикию русї, англисї ва олмонї аз чоп баромадаанд, ки ба тањќиќи масъалњои марбут ба њуќуќи љиноятї, њуќуќи иљрои љазои љиноятї ва кримналистика бахшида шудаанд. Аз он љумла, монографияњои К.М. Каратсев «Расследование автотранспортных происшествий» (Тафтиши њодисањои наќлиёти автомобилї), Я.М. Яковлев «Расследование убийств» (Тафтиши куштор) ва «Половые преступления» (Љиноятњои љинсї), Р.Н. Њамроќулов «Уголовно-процессуальное законодательство Таджикской ССР» (Ќонунгузории љиноятї-мурофиавии ЉШС Тољикистон), М.М. Муллоев «Уголовно-правовая борьба с хищениями социалистической собственности» (Муборизаи љиноятї-њуќуќї  муќобили тасарруфи моликияти сотсиалистї), «Комментарий к Уголовному кодексу Таджикской ССР» (Тафсир ба Кодекси љиноятии ЉШС Тољикистон); Т.Ш. Шарипов «Условное освобождение от отбывания наказания» (Шартан аз адои љазо озод кардан); Сафарзода А.И. «Уголовная ответственность за легализации (отмывание) денежных средств либо иного имущества, полученных противозаконным путем», «Противодействие легализации (отмывания) денежных средств или иного имущества, полученных преступным путем»; «Уголовно-правовая охрана предпринимательской деятельности в Республики Таджикистан»; Ш.Н. Саидзода «Уголовная ответственность за контрабанду по законодательству РТ»; Р.И. Шарипов «Уголовная ответственность за мошенничества по законодательства РТ»; Ф.А. Мирзоахмедов «Уголовная ответственность за терроризм по законодательству Республики Таджикистан и Российской Федерации»; Б.Ш. Ќурбонзода «Уголовная отвественость за организацию экстремисткого сообщества в Республики Таджикистан», китоби дарсї бо забони давлатї «Њуќуќи иљрои љазои љиноятии ЉТ” муалифон Т.Ш. Шарипов, Сафарзода А.И., З.А. Камолов», «Њуќуќи љиноятї бо истифодаи усулњои интерактивї»  зери муаллифии Сафарзода А.И., Т.Ш. Шарипов. Ѓайр аз ин, дар кафедра бо ќалами устод Ѓ.С. Сатторов аввалин шуда аз фанни њуќуќи љиноятии ЉТ (ќисмњои умумї ва махсус) васоити таълимї бо забони давлатї ва русї, аз љониби дотсентон Сафарзода А.И. ва Ш.Н. Саидзода «Љиноятњо дар соњаи фаъолияти иќтисодї», «Тафсири Кодекси иљрои љазои љиноятии ЉТ» (2018), «Њуќуќи иљрои љазои љиноятии ЉТ» (2018- нашри нав), Шарипов Т.Ш., Сафарзода А.И., Камолов З.А., Холиќзода Ш.Л. Њуќуќи љиноятї. Ќисми умумї. “Матбааи ДМТ”. –Душанбе – 2020, 234 с.(нашри панљум такмилдодашуда), Сафарзода А.И. Њуќуќи зиддикоррупсионї (гуруҳи муаллифон).  Воситаи таълимї. – Душанбе, 2020. 228 с., Сафарзода А.И. Њуќуќи зиддикоррупсионї (гуруҳи муаллифон).  Воситаи таълимї. – Душанбе, 2020. 228 с., Шарипов Т.Ш., Сафарзода А.И., Холиќзода Ш.Л. Њуќуќи иљрои љазои љиноятї. Китоби дарсї. – Душанбе – 2021, 342 с., Сафарзода А.И., Камолов Х.С., Ҷурахонов Б.А. Ҳуқуқи ҷиноятии Тоҷикистон. Қисми умумӣ. – Душанбе,  2021. – 224 с. (ба забони англисӣ), Холикзода Ш.Л. Уголовная ответственность за умышленное причинение тяжкого вреда здоровью по законодательству Республики Таджикистан: монография, – Душанбе: ТНУ, 2021. – 144с., Шарипов Т.Ш., Сафарзода А.И., Мирзоахмедов Ф.А., Холиқзода Ш.Л. 30 соли Истиқлолияти давлатӣ ва рушди низоми ҳуқуқии Тоҷикистон: монография. – Душанбе: Матбааи ДМТ, 2021. 472 с., Мирзоев С.Т. Љарима њамчун љазо ва масъалањои татбиќи он тибќи Кодекси љиноятии Љумњурии Тољикистон: монография, – Душанбе: матбааи ДМТ, 2021. – 205 с., Раҳмонзода М.Ҷ. Ҷавобгарии ҷиноятӣ барои фаъолияти ғайриқонунии бонкӣ мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон: монография, Душанбе: матбааи ДМТ, 2021. – 177 с., Миралиев Э.Б.  Институти шартан татбиқ накардани ҷазо: проблемаҳои назариявӣ, қонунгузорӣ ва амалӣ. Дисс. ... барои дарёфти дараљаи илмии номзади илмњои њуќуќшиносї. – Душанбе, матбааи ДМТ, 2022. – 220 с., Сайфуллозода У.А..  Гирифтани пора њамчун љинояти коррупсионї: автореф. дисс…. барои дарёфти дарачаи илмии номзади илмњои њуќуќшиносї. – Душанбе, матбааи ДМТ, 2022. – 56 с. (тољики-русї); Шарипов М.М.  Ҷавобгарии ҷиноятӣ барои ришвадиҳии тиҷоратӣ: автореф. дисс…. барои дарёфти дарачаи илмии номзади илмњои њуќуќшиносї. – Душанбе, матбааи ДМТ, 2022. – 58 с. (тољики-русї)., Миралиев Э.Б.  Институти шартан татбиқ накардани ҷазо: проблемаҳои назариявӣ, қонунгузорӣ ва амалӣ. Монография. – Душанбе, матбааи ДМТ, 2023. – 160 с. рўи чоп омадаанд.

Мањз бо шарофати Истиќлолияти давлатї ва роњбарии хирадмандонаи Асосгузори сулњу вањдати миллї – Пешвои миллат, Президенти Љумњурии Тољикистон муњтарам Эмомалї Рањмон имконияту шароитњои мусоид дар њама бахшњои њаёти љамъиятї, аз љумла, соњаи маориф фароњам оварда шуд ва аз ин имконияти бисёр ќуллаи устодони кафедра самаранок истифода бурда, ба њадафњои илмию таълимии худ расида, дар ин замина, сањми худро дар пешрафи кишвари азизамон ва татбиќи сиёсати инсонпарваронаи Асосгузори сулњу вањдати миллї – Пешвои миллат, Президенти Љумњурии Тољикистон муњтарам Эмомалї Рањмон гузошта истодаанд.