Ҷашни фархундаи хуҷастапайи Наврӯз барои мардумони ориённажод, алалхусус барои тоҷикон рамзҳои зиёдеро инъикос мекунад. Ин рамз пеш аз ҳама бедории табиат, шукуфоӣ ва ифодагари Оламу Одам мебошад. Наврӯз ин пирӯзии нур бар зулмот, гармӣ бар сардӣ, хубӣ ба бадӣ, ҷавонӣ бар пирӣ, покию назофат бар касифӣ, шарофат бар разолат, маърифат бар ҷаҳолат, доноӣ бар нодонӣ, тандурустӣ бар беморӣ ба ҳисоб меравад. Наврӯз ҷашни омад-омади баҳор, иди такопӯи Замин ва бедории зебоиҳои ҳаёт мебошад. Ҷашни фархундапай ва оламафрӯзи Наврӯз аз қадим то имрӯз дар дилу дидаҳои мардум ҷо гирифтааст. Ин мероси гаронмояи ниёгони мо, ки се ҳазор қабл аз зуҳури оини зардуштӣ дар байни мардумони ориёӣ пайдо шуда буд, дар масири таърихи тӯлонӣ бо рангу накҳат ва таровату нигориши дилчасп ҳар сол дар айёми баҳорон таҷлил мегардад. Яке аз оинҳои зебои ин ҷашни бостонии мо ин бахшиши ҷазо аст, ки метавонад рамзи ҳаёти нав ва додани умед ба онҳое, ки сазовори имкони дуюм мебошанд. Чунин ишора метавонад як унсури муҳими табъи идона гардад, робитаи байни одамонро таҳким бахшида, фазои меҳрубонӣ ва ҳамдигарфаҳмиро ба вуҷуд орад.
Санаи 20 марти соли равон аз ҷониби Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, бахшида ба Иди байналмилалии Наврӯз ва дар асоси принсипи инсондӯстӣ, мутобиқи моддаи 69 Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон фармон бароварданд, ки тибқи он “Ҷазои 897 шахсе, ки ба маҳрум сохтан аз озодӣ маҳкум карда шудаанд, тибқи рӯйхати замимагардида бахшида шуда, онҳо аз адои минбаъдаи ҷазо озод карда шаванд”.
Ин ташабуси Презденти мамлакат аввалин набуда, дар ҷумҳурӣ тибқи сиёсати башардӯстона бо фармони Президенти мамлакат «Дар бораи боздоштани татбиқи ҷазои қатл» аз 30 апрели соли 2004, ки дар заминаи он қонуни дахлдор қабул карда шуд, ба ҷазои қатл ва иҷрои он дар кишвар мораторий эълон гардид.
Илова бар ин, дар даврони истиқлолият 17 маротиба қонун дар бораи авф қабул ва нисбат ба 170 000 нафар татбиқ гардида, онҳо аз адои ҷазо озод карда шуданд.
Аз ҷумла 7 сентябри соли 2021 ба муносибати ҷашни 30-солагии истиқлолияти давлатӣ қонуни авф қабул карда шуд, ки тибқи он 11 500 нафар аз ҷавобгарии ҷиноятӣ ва адои ҷазо озод гардид.
Ҳамзамон бо ин, дар замони соҳибистиқлолӣ чор маротиба қонун оид ба авфи шаҳрвандон ва шахсони ҳуқуқии кишвар бинобар қонунигардонии маблағҳо ва молу мулкашон қабул ва амалӣ гардонида шуд, ки ба беҳтар гардидани фазои сармоягузорӣ ва рушди фаъолияти соҳибкорӣ таъсири мусбат расонид.
Авф дар асоси қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон нисбати доираи инфиродан номуайяни шахсон татбиқ карда мешавад. Бо санади авф шахси содирнамудаи ҷиноят метавонад аз ҷавобгарии ҷиноятӣ озод карда шавад ва шахси барои ҷиноят маҳкумшуда ҳам аз ҷазои асосӣ ва ҳам иловагӣ пурра ё қисман озод карда шавад ё қисми ҷазои адонакардаи ӯ ихтисор гардад ё ба намуди ҷазои сабуктар иваз карда шавад ё доғи судиаш бардошта шавад (моддаи 82 Кодекси ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон).
Бахшиши маҳкумшудагон, ки аз ҷониби Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ гардид, намунаи равшани чунин амал дар бораи инсондӯстӣ аст, ки бояд ин қадамро пазируфта ва арзёбӣ намоем. Ин фармон принсипҳои инсондӯстии баландро дар сарвари давлат нишон дода ва қасдӣ ӯро барои беҳтар кардани адолати иҷтимоӣ муайян мекунад. Президенти кишвар, вақте ки чунин фармонҳоро қабул мекунад, нишон медиҳад, ки на танҳо ба ҳифзи қонун ва тартибот диққат медиҳад, балки нисбат ба онҳое, ки дар сояи қонун қарор доранд, муносибати инсонпарварона нишон медиҳад
Бахшиши ҷазо ки бо фармони Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон қабул карда шуд, як амали на танҳо ҳуқуқӣ, балки таърихии мардумони Ориёист масалан тибқи таълимоти Зардушт шахс то аз гуноҳон пок нашавад, агар ҷинояте содир карда бошад барои он ҷазо гирифта пок нагардад, ё шахсеро ранҷонида бошад, узр хоста бахшиш нашавад, нопок ва ё бо гуноҳ қадам гузоштан ба соли нав барояш нек нахоҳад буд. Аз ин хотир мардуми зардуштӣ кушиш мекарданд, ки дар арафаи Наврӯз аз ҳама гуна гуноҳу ранҷиш пок шаванд, то Наврӯз як соли дигар барои онҳо зиндагии пур аз баракот ато намояд. Дар амали шудани ҳадафҳои Наврӯзи ориёӣ падидаҳои адолати иҷтимоӣ, ҳуқуқ, қонун, сарвари давлат ва ниҳоди судӣ нақши бузург доранд. Хулоса ташабуси навбатии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, реша дар унқи таърих ва фарҳанги қадимаи миллати тоҷик дорад, ва маҳз ба ҷашнӣ бузурги Наврӯз рост омадани ин фармон як иқдомт муҳимми инсондӯстона ва таърихӣ аст, ки на танҳо ба озодшудагон, балки ба тамоми мардум паёми раҳмат ва бахшишро мерасонад.
Раҳмонзода Муҳаммад – номзади илмҳои ҳуқуқшиносӣ, дотсенти факултети ҳуқуқшиносӣ